انتخابات در نظام مردم سالار دینی از نگاه مقام معظم رهبری

جایگاه خواست و اراده مردم در حکومت دینی

در نظام مردم سالاری دینی خواست و اراده مردم از شأن و منزلت خاصی برخوردار است و باعث پیدایش و استمرار حاکمیت است، اما باید گفت این خواست و اراده از منطقی خاص پیروی می کند که به موجب آن، چنین نظامی از نظام های لیبرال دموکراسی غرب و نقش مردم در آن ها متمایز گردد.

«در نظام اسلامی - یعنی مردم سالاری دینی- مردم انتخاب می کنند، تصمیم می گیرند و سرنوشت اداره کشور را به وسیله منتخبان خودشان در اختیار دارند؛ اما این خواست و انتخاب و اراده در سایه هدایت الهی، هرگز به بیرون جاده صلاح و فلاح راه نمی برد و از صراط مستقیم خارج نمی شود. نکته اصلی در مردم سالاری دینی این است.»[1] در حقیقت انتخاب مردم، انتخابی برخاسته از شعور و بینش مذهبی و در چارچوب احکام الهی است. «این مردم سالاری دینی، راقی ترین نوع مردم سالاری است که امروز دنیا شاهد آن است؛ زیرا مردم سالاری در چارچوب احکام و هدایت الهی است. انتخاب مردم است، اما انتخابی که با قوانین آسمانی و مبرای از هرگونه نقص و عیب توانسته است جهت و راه صحیحی را دنبال کند.»[2]

به عبارت دیگر در این گونه نظام های سیاسی، انگیزه و خواست مردم از پشتوانه دینی و اعتقادی برخوردار بوده و منافع و خواست صاحبان ثروت، سرمایه داران حاکم و نیرنگ بازان عالم سیاست تأثیری بر آن نخواهد داشت. «دموکراسی حقیقی مردم سالاری برخاسته از دین و ایمان است. انگیزه مردم، برخاسته از دین، از احساس مسئولیت و از احساس تکلیف ملی و دینی است؛ لذا وارد میدان می شوند و در میان نامزدهای مختلف، گزینه خودشان را انتخاب می کنند.»[3]

در حقیقت در چنین نظامی «هیچ کس حق ندارد بر مردم حاکمیت داشته باشد مگر آنکه دارای معیارهای پذیرفته شده باشد و مردم او را پذیرفته باشند.»[4] به عبارت دیگر«در نظام اسلامی دارا بودن معیارها کافی نیست؛ بلکه انتخاب مردم هم شرط لازم است و بدون انتخاب مردم امکان ندارد.»[5]

ایشان در جمله فوق به دو عنصر ضروری در راستای بر پایی و استمرار هر حاکمیتی، یعنی مشروعیت و مقبولیت اشاره کرده و در جایی دیگر می فرمایند: «در اسلام تقوا و عدالت پایه اصلی مشروعیت است اما این مشروعیت بدون رأی مردم، مقبولیت و کارآیی ندارد لذا در اسلام رأی مردم اهمیت ویژه ای دارد.»[6]

مجموع این بیانات به اهمیت اساسی نقش مردم در نظام دینی اشاره داشته و آنرا یکی از دو پایه اصلی خیمه حاکمیت بر می شمارد: «... در کشور ما به برکت نظام اسلامی، محور تصمیم گیری مردمند و چارچوب تصمیم گیری - هم برای مردم و هم برای مسئولان - احکام و شریعت اسلامی است.»[7]

برخلاف تلاش هایی که در راستای اثبات خودکامگی و توتالیتره جلوه دادن حکومت اسلامی و پافشاری هایی که بر تضاد ذاتی آن با اراده و خواست حقیقی مردم و نفی هرگونه مشارکت عمومی در این چنین نظامی صورت می گیرد، مردمی بودن از پایه ها و شاخصه های اصلی نظام و اراده و خواست مردم در چارچوب ارزش های الهی، تعیین گر حقیقی است. «مردمی بودن در نظام جمهوری اسلامی، یک شاخصه اصلی است؛ یعنی رأی مردم، کرامت مردم، خواست مردم، از جمله عناصر اصلی در نظام جمهوری اسلامی و این بنای مستحکم است. رأی مردم تعیین کننده است.»[8] «در نظام جمهوری اسلامی... حرکت در چارچوب دین خداست و اراده مردم، تعیین کننده مطلق است.»[9] به دیگر بیان «خواست، اراده و ایمان مردم و حتی عواطف آنان پایه اصلی حکومت اسلامی است و ما نیز در جمهوری اسلامی ایران به این مهم، اعتقاد داریم.»[10]

با تشریح جایگاه مهم و نقش حساس و سرنوشت ساز مردم و اتکای واقعی نظام اسلامی به مبانی اسلامی از یک سو و به اراده مردمی از دیگر سو – به عنوان دو عنصر و پایه اساسی حکومت دینی – روشن شد که حکومت دینی نه تنها بر پایه تغلب و از راه غلبه، زور و سرکوب، بر مردم و تقدیراتشان حاکم نمی شود بلکه حضور مردم را در بسیاری از عرصه های سیاسی و اجتماعی (به ویژه در زمینه تأسیس و استمرار حاکمیت و اقتدار سیاسی آن) ضروری برشمرده و برای آن اهمیت فوق العاده ای قائل است. و این گونه است که «حکومت اسلامی، حکومت استبدادی نیست.»[11] و خودکامگی و خودرأیی و استبداد در قاموس سیاسی نظام دینی راهی ندارد؛ چه اینکه در این اندیشه اساسا میان خدا محوری و مردم محوری تضادی نیست تا حکومت دینی در مقام اختیارِ میان یکی از این دو به آفت استبداد زدگی و خودکامگی دچار شود. «در تفکر اسلامی اندیشه خدا محوری با اندیشه مردم محوری هیچ منافاتی ندارد و در حکومت دینی،مردم اصل و همه کاره هستند.»[12]

قالب های مشارکت مردمی

تمامی نظام های سیاسی که بر مبنای خواست و اراده مردم پایه گذاری و به نقش و جایگاه حضور مردمی در آن ها توجه ویژه شده است، مکانیزم هایی معین جهت جلب اراده عمومی ارائه وقالب هایی معین برای مشارکت مردمی تعریف کرده اند.

اما به راستی آیا نظام دینی نیز ساز و کارهایی مناسب برای درک و فهم و به کار بستن خواست و اراده همگانی تدارک دیده است؟!

پاسخ به این پرسش از دشواری و پیچیدگی چندانی برخوردار نمی باشد. چه اینکه نگاهی گذرا به ماهیت احکام،قوانین و مقررات دینی گویای آن است که اسلام همواره در جهت پررنگ کردن حضور مردم در عرصه های سیاسی، نظامی و به طور کلی اجتماعی گام برداشته و برای آن اهمیت ویژه ای قائل است تا آنجا که در این میان حتی پاره ای از عبادات به ظاهر فردی نیز آهنگ اجتماعی به خود گرفته است.

به طور کلی می توان از جمله سازوکارهایی که نظام دینی و شارع حکیم در فرایند جلب و تثبیت مشارکت مردمی در عرصه های عمومی، در خدمت گرفته اند به مؤلفه هایی چون نمازهای جمعه و جماعات، فریضه حج، امر به معروف و نهی از منکر، دعوت به نظارت مردمی بر عملکرد مسئولان و مطالبه از ایشان، حضور فعالانه در عرصه های دفاعی و اقتصادی و از همه مهمتر عنصر بیعت اشاره داشت که گستره محدود این مقال، طول و تفصیل پیرامون این موضوعات را بر نمی تابد.

نظام جمهوری اسلامی ایران و قانون اساسی آن نیز ضمن تأکید بر اهمیت موضوعات یاد شده و نیز مشارکت مردمی و نقش حیاتی اراده و خواست مردم در عرصه های سیاسی و اجتماعی، انتخابات و رجوع به آرای مردم را یکی از اصلی ترین قالب های مشارکت همگانی برمی شمارد. همین پشتوانه فکری، فلسفی و قانونی است که سه دهه گذشته از انقلاب اسلامی و بر پایی حکومت دینی را نمایشگاه برپایی قریب به سی انتخابات سراسری رقم زده است؛ مسأله ای که شاید به جرأت بتوان گفت در تمامی سیستم های سیاسی موجود بی همانند است. «در ایران مردم سالاری واقعی وجود دارد. در بیست و یکی دو سال بعد از انقلاب، به طور متوسط هر یک سال یک اتنخابات در این کشور واقع شده است و مردم در همه امور کشور دخالت کرده اند.»[13] «بیست و شش سال از عمر جمهوری اسلامی می گذرد و ما حدود بیست و پنج، شش انتخابات داشته ایم؛ این فرصتی است برای ملت ایران؛ این فرصت را اسلام و انقلاب و جمهوری اسلامی به ما داد.»[14]

گذشته از این اما در یک نگاه اجمالی دغدغه اساسی رهبری درباره موضوع انتخابات به طور عمده پیرامون چهار محور عمده متمرکز است.

الف: اصل حضور مردمی در انتخابات

از دیدگاه مقام معظم رهبری مشارکت در عرصه انتخابات و رأی دهی فراتر از یک حق حقوقی و قانونی محض که در دموکراسی های غربی به آن تکیه می شود تلقی می گردد. در نگاه دینی؛ این کنش اجتماعی و سیاسی علاوه بر آنکه حق قانونی افراد است، به عنوان یک عمل عبادی و فریضه ای الهی به حساب می آید که در نتیجه نیاز به قصد قربت دارد. نقطه نگاهی که از یک عملیات سیاسی عرفی محض در نظام های سکولار، یک رفتارسیاسی عبادی هدفمند و پویا می سازد و این گونه است که «هر کس که به خاطر تثبیت نظام و به خاطر انجام وظیفه، رأی در صندوق انداخته است و... پیش خدا مأجور است.»[15] و به عبارت دیگر «شرکت و حضور در انتخابات برای مردم، هم یک فریضه سیاسی است، هم یک فریضه دینی... این مهمترین مسأله در باب انتخابات است؛ یعنی حضور مردم.»[16]

شاید بتوان مشارکت مردم در فرایند انتخابات را به نوعی، از سنخ جهاد سیاسی فرهنگی به حساب آورد که از طریق تجربه آن، مردم ضمن انتخاب صالح ترین افراد برای رتق و فتق امور جاری و اجرائی کشور چه از جنبه تقنین و چه از حیث اجرا و تحکیم پایه های اقتدار حاکمیت دینی و افزایش عزت و شوکت آن به مبارزه عملی با توطئه های تنیده شده بدخواهان و دشمنان خارجی و منافقین داخلی برمی خیزند و همین مسأله است که مخالفت آنان را برانگیخته و همواره کوشش آنان درمسیرکمرنگ کردن حضور همگانی در تمامی میدان ها به ویژه عرصه انتخابات است؛چه اینکه انتخابات «مظهر اقتدار ملی»[17]،«... نشان دهنده حیات و خود آگاهی یک ملت، حرکت عظیم مردمی برای تثبیت نظام جمهوری اسلامی»[18]، «میدان شرف و افتخار»[19]، «زره پولادین در مقابل حمله دشمنان و بد دلی مستکبران»[20]، «مایه قدرت و ابهت بین المللی ملت»[21] و «میدان مهم همبستگی و نعمت بزرگ خداست»[22].

بسیار روشن است که در چنین ساختاری و با این گونه شاخصه هایی می توان مدعی شد که «حضور مردم [پای صندوق های رأی] یعنی دفاع از جمهوری اسلامی؛ یعنی دفاع از قانون اساسی نظام جمهوری اسلامی.»[23]و مسلم است که «این [حضور مردمی] برای دشمنان ملت ایران مطلوب نیست.»[24] در حقیقت «آن ها [دشمنان] می خواهند مردم در انتخابات شرکت نکنند تا این، نشانه رو گردانی مردم از نظام اسلامی باشد و نظام اسلامی به این وسیله ضعیف شود... آن ها می دانند که حضور پرشور مردم در انتخابات به مردم قدرت می دهد و آن ها دیگر نمی توانند نقشه هایشان را نسبت به ایران اجرا کنند.»[25] با توجه به این نکات است که بُعد فریضه بودن و وجوب شرعی شرکت در انتخابات به خوبی نمایان می شود. چه اینکه تقویت جایگاه نظام اسلامی و در مقابل تضعیف موقعیت دشمنان و بددلان را در پی دارد. و اگراین گونه است چرا نباید گفت :«شرکت در میدان انجام وظیفه [انتخابات] بازنده ای ندارد، همه برنده اند.»[26]

ب: مشارکت حداکثری در انتخابات

دومین دغدغه رهبری انقلاب در این حوزه را باید در نرخ مشارکت عمومی در عرصه های سیاسی و اجتماعی و به خصوص میدان انتخابات دنبال نمود.

در دیدگاه ایشان، صرف حضور مردم پای صندوق های رأی کفایت نخواهد کرد و آنچه در این مجال به عنوان یک راهبرد اساسی نظام اسلامی را بیمه می کند عبارت است از حضور حداکثری و نمایش شور و اشتیاق بی حد و حصر مردم برای رقم زدن انتخابی مسئولانه. از همین روست که ایشان در دیدار با دانشجویان بسیجی می فرمایند: «تلاش شما باید این باشد که مشارکت [در انتخابات] را به معنای حقیقی کلمه حداکثری کنید.»[27] بسیار روشن است که حضور هر چه پررنگ تر مردم، علاوه بر آنکه تحکیم پایه های حکومت اسلامی را به بار می آورد، منجر به یأس و ناکامی دشمنان می شود از این روست که «اگر شرکت کنندگان در انتخابات کم باشند، اما فرد صالح با صدی نود آرا انتخاب شود، یا این که شرکت کنندگان زیاد باشند و فرد صالح، مثلا با پنجاه و پنج درصد آرا انتخاب شود، چنانچه بین این دو صورت، امر دایر باشد، این دومی مقدم است. البته در هر صورت باید فرد صالح انتخاب شود،اما درصد کمتر داشتن او، در حالی که مجموع شرکت کنندگان رقمشان بالاست، اهمیت بیشتری دارد از اینکه مجموع شرکت کنندگان کم باشند و درصد این فرد صالح بالا باشد.»[28]

از این گذشته در اندیشه سیاسی مقام معظم رهبری شکل گیری مردم سالاری دینی که عامل پایداری ملت ایران است در گرو شرکت، حضور، اراده ارتباط فکری، عقلانی و عاطفی مردم با تحولات کشور می باشد که این هم جز با یک انتخابات صحیح و همگانی و مشارکت وسیع مردم ممکن نیست.[29]

به طور کلی ایشان بر این باورند که «هرچه انتخابات پرشور تر باشد، عظمت ملت ایران بیشتر در چشم مخالفان و دشمنان دیده خواهد شد؛ برای ملت ایران حرمت بیشتری خواهد گذاشت؛ دوستان شما هم در دنیا خوشحال می شوند.»[30]

ایشان در کلامی دیگر پیرامون آثار و پیامدهای حضور پررونق مردم در میدان انتخابات و ثمرات آن می افزایند: «به نظر من مسئلة اول در انتخابات، مسئلة انتخاب این شخص یا آن شخص نیست؛ مسئلة اول، مسئلة حضور شماست. حضور شماست که نظام را تحکیم میکند، پایه های نظام را مستحکم میکند، آبروی ملت ایران را زیاد میکند، استقامت کشور را در مقابل دشمنی ها زیاد میکند و دشمن را از طمع ورزیدن به کشور و از فکر ضربه زدن و توسعه و فساد و فتنه منصرف میکند. این یک مسئلة بسیار مهم است؛ پس مسئلة اول، شرکت در انتخابات است.»[31]

ج: انتخاب اصلح

گذشته از اصل حضور حداکثری و پرشور مردم پای صندوق های رأی، عنصر دیگری نیز در این میان از اهمیت فراوانی برخوردار می باشد و آن؛ انتخاب اصلح از میان داوطلبان و نامزدهایی است که خود را به مردم ارائه کرده اند. «در جمهوری اسلامی، انتخاب، انتخاب اصلح است؛ نه رقابت انتخاباتی.... در این جا ممشا، ممشای اسلامی و انتخاب،انتخاب اصلح. مردم باید با چشم باز و با بصیرت وارد شوند و آدم هایی را که اطمینان پیدا می کنند، انتخاب کنند.»[32]

البته صلاحیت های داوطلبان، توسط نهاد شورای نگهبان قانون اساسی بررسی شده و غالبا افرادی که از فیلتر نظارتی این شورا عبور می کنند، از حداقل اهلیت و شایستگی برای تصدی گری مشاغل و مناصب انتخابی برخوردارند؛ اما از دیگر سو از آنجا که این پست و مقام ها محدود بوده و عملا امکان اشغال آن توسط همه نامزدها میسر نمی باشد، به ناچار مردم باید در مقام انتخاب، باکفایت ترین و صلاحیت دارترین ایشان را برگزینند. «البته هر کس صلاحیتش در مراکز قانونی تأیید شود، صالح است؛ اما باید در بین صالح ها گشت و صالح تر را پیدا کرد و او را انتخاب کرد.»[33]

به راستی اما این چنین فردی را- در میان انبوهه ای از داوطلبان – با چه شاخصه ها و ملاک هایی می توان، باز شناخت؟ رهبر انقلاب در این خصوص،به طور روشن به ارائه این مهم پرداخته اند، به گونه ای که رفع ابهام ها، تردیدها و دودلی ها را موجب گردد. «اصلح یعنی چه کسی؟ 1. کسی که برای ریشه کنی فقر و فساد عزم جدی داشته باشد. 2. کسی که به حال قشرهای محروم و مستضعف دل بسوزاند. 3. کسی که هم به ترقی و پیشرفت کشور و توسعه اقتصادی و غیر اقتصادی بیاندیشد هم زیر توهمات مربوط به توسعه، آن چنان محو و مات نشود که از یاد قشرهای مظلوم و ضعیف غافل بماند. 4. کسی که به فکر معیشت، دین، فرهنگ و دنیا و آخرت مردم باشد.»[34]

به طور کلی مهمترین شاخصه های فرد اصلح در اندیشه مقام معظم رهبری را اینگونه می توان برشمرد:

1. تدین، کاردانی، دلسوزی، تقوا و علاقمندی به مصالح جامعه، عدم خود نمایی، کیسه ندوختن برای خود[35] 2. مدیریت کارآمد، انسانی قوی، با کفایت، دارای نشاط و شادابی و شوق به کار و احساس مسئولیت[36] 3. شجاع، با اخلاص، دارای روح مردمی، مؤمن به هدف ها و ارزش های انقلاب، مؤمن به مردم و نیرو و حق مردم و بسط ثروت موجود در زندگی آنان.[37] 4. تدبیر و قوت قلب و اعتماد به نفس در برابر دشمنان[38] 5. مبارزه با فقر و فساد و تبعیض و پیگیری جدی اجرای عدالت[39] 6.نشاط خوب و قوی و جوانانه[40] 7. ایمان به استقلال و اهداف ملت و لزوم پیشرفت کشور[41] 8. بازگشایی گره های زندگی مردم و شناسایی وظایف و عمل مقتدرانه بر طبق وظایف[42] 9. کاردانی، توانایی، پیگیری، حوصله، قدردان و صمیمی با مردم، مجاهدت برای مردم[43] 10. تلاش جهت پرکردن شکاف میان ثروتمندان و فقرا و یکسان دیدن حق مردم شهرهای بزرگ وکوچک[44] 11. معتقد وپایبند به آرمانهای امام و نظام اسلامی[45] 12. دارا بودن برنامه ای مدون درراستای تعمیق باورهای دینی 13.خودباور و توانا در تحکیم پایه ها و سازه های سند چشم انداز بیست ساله نظام 14. توجه به دین،انقلاب،دنیا،معیشت،آینده وعزت مردم.

ایشان همچنین در سخنرانی اخیر خود در میدان آزادی سنندج ضمن اعلام عدم اظهار نظر رهبری درباره اشخاص و مصادیق حاضر در عرصه رقابت انتخاباتی، به تببین شاخصه های فرد اصلح پرداخته و می فرمایند : «بهترین کیست؟ من نسبت به شخص، هیچ گونه نظری ابراز نمیکنم؛ اما شاخصهائی وجود دارد. بهترین، آن کسی است که درد کشور را بفهمد، درد مردم را بداند، با مردم یگانه و صمیمی باشد، از فساد دور باشد، دنبال اشرافیگری خودش نباشد. آفت بزرگ ما اشرافیگری و تجمل پرستی است؛ فلان مسئول اگر اهل تجمل و اشرافیگری باشد، مردم را به سمت اشرافیگری و اسراف سوق خواهد داد.... یکی از اساسی ترین کارها برای اینکه جلوی اسراف را بگیریم این است که مسئولین کشور، خودشان، کسانشان، نزدیکانشان و وابستگانشان، اهل اسراف و اشرافیگری نباشند. چطور میتوانیم اگر خودمان اهل اسراف باشیم، به مردم بگوئیم اسراف نکنید؛ «أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَتَنْسَوْنَ أَنْفُسَکُمْ»(بقره/44)؛ «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لا تَفْعَلُونَ * کَبُرَ مَقْتًا عِنْدَ اللَّهِ أَنْ تَقُولُوا مَا لا تَفْعَلُونَ»(صف/2و3). اولین کار این است که ما مسئولین کشور را، افرادی انتخاب کنیم که مردمی باشند، ساده زیست باشند، درد مردم را بدانند و خودشان از درد مردم احساس درد کنند. این هم به نظر من شاخص مهمی است. آگاهانه بگردید؛ برسید و به آنچه که رسیدید و تشخیص دادید با قصد قربت اقدام کنید؛ با قصد قربت پای صندوق انتخابات بروید و خدای متعال اجر خواهد داد.»[46]

ایشان در تکمیل معیارهای انتخاب صالح ترین فرد جهت تصدی پست ریاست جمهوری افزودند: «اگر در پی انتخابات، کسانی در مراکز گوناگون سیاسی و اقتصادی روی کار بیایند که به جای ادامه راه امام و ترویج اصول و ارزشهای امام و انقلاب، بخواهند با تملق گویی دولتهای مستکبر غربی، به خیال خود موقعیتی برای ایران دست و پا کنند این برای ملت یک مصیبت است.»[47]

ایشان علت عمده اصرار و پافشاری خویش بر به خرج دادن دقت و بصیرت درروند شناسایی و انتخاب فرد اصلح را این گونه عنوان می کنند: «همه تاکیدی که بنده در قضیه انتخابات و برای انتخاب اصلح دارم برای همین است که این کشور،آسان استقلال خود رابه دست نیاورده است. مبادا کسانی به مجلس بروند که گیرنده آنها، منتظر فرستنده قوی آمریکا و غرب باشد... همة نگرانی من از این است.»[48]

د: بایسته ها و اخلاق انتخاباتی

بسیار روشن و واضح است که در همه نظام های سیاسی مردم سالار، میدان انتخابات و فضای رقابتی ناشی از آن گاه به پاره ای از ناهنجاری ها و ناملایمات و حواشی نامطلوب درحوزه روابط اجتماعی دامن می زند که عدم مهار آگاهانه و مدبرانه آن گاه شیرینی برگزاری انتخابات را به تلخی چند دستگی ها و کشمکش ها و نزاع های سیاسی اجتماعی و گاه حتی درگیری های فیزیکی هواداران تبدیل می کند. این مسأله در نظام های لیبرال دموکراسی غرب که قدرت طلبی و مقام خواهی، ارتباط تنگاتنگ با پول و سرمایه (و در بهترین صورت در خدمت تأمین رفاه حداکثری مادی شهروندان قرار دارد) شاید چندان عجیب به نظر نرسد. اما در نظام مردم سالاری دینی که رأی دادن در آن به عنوان تکلیف شرعی، اخلاقی و ملی قلمداد شده و هدف غائی از به دست آوردن قدرت و حاکمیت، خدمت به خلق خدا و تأمین سعادت هر دو جهان انسان ها است،این گونه کنش ها، گفتارها و رفتارهایی، غیر معقول و گاه حتی در تضاد با اهداف حاکمیت دینی جلوه می نماید.

مقام معظم رهبری نیز حساسیت بسیار زیادی در این خصوص از خویش به خرج داده اند و همگان را از بر هم زدن فضای سالم انتخاباتی و ماهی گرفتن از آب گل آلود برحذر می دارند.

به طور کلی هشدارهای ایشان در این حوزه در چند محور کلی جای می گیرد:

1. زیر سئوال نبردن و کمرنگ نکردن ارزش های انقلاب و نظام[49] 2. پرهیز از تخریب کاندیداها و خرد کردن شخصیت های گوناگون (چه از سوی مردم و چه از سوی دیگر نامزدها)[50] 3. حفظ اتحاد و مخدوش ننمودن وحدت ملی[51] 4. رقابت منصفانه و عدم خروج از جاده انصاف[52] 5. پرهیز جدی از خدشه و شبهه در سلامت انتخابات[53] 6. توصیه به گرم و سالم نگه داشتن فضای انتخابات[54] 7. خودداری از ارائه آمارهای سست (از سوی نامزدها به مردم)[55] 8. صداقت نامزدها با مردم[56] 9. جلوگیری از اسراف و ریخت و پاش در عرصه تبلیغاتی انتخابات[57] 10. عدم تعرض طرفداران نامزدها به یکدیگر و رفع کدورت ها و دلتنگی ها بلافاصله پس از پایان انتخابات و عدم استمرار آن[58] 11.خودداری کاندیداها از دعواها و اختلافات سیاسی و لفاظی های بیهوده[59] 12. پرهیز نیروهای دولتی از دخالت در مسائل انتخابات[60] 13. خودداری احزاب از مانور بر موضوع برنده و بازنده و اختلافات دشمن شاد کن.[61]

در حال و هوای منتهی به دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایراد برخی از سخنان دور از انتظار و گاه موضع گیری های غیرمنصفانه از سویی برخی نامزدها و هوادارانشان درباره اوضاع کشور و تحولات چندساله اخیر ، رهبر انقلاب را به واکنش و روشن سازی در برابر این نوع رفتارهای پرشائبه واداشته است: «نکتة آخر در باب انتخابات این است که نامزدهای محترمی که تاکنون نام نویسی کرده اند و مشغول تبلیغات و اظهاراتی هستند - اگرچه حالا وقت قانونی هم نرسیده، اما تبلیغات میکنند؛ اشکالی ندارد - سعی کنند با انصاف عمل کنند. اثبات و نفیشان با توجه به حق و صدق باشد. چیزهائی را که انسان میشنود، باور نمیکند که از زبان نامزدها و آن کسانی که دنبال این مسئولیتها هستند، از روی صدق و صفا خارج شده باشد. گاهی انسان حرفها و نسبتهای عجیبی می شنود. این حرفها مردم را نگران می کند؛ کسی را هم به گویندة این حرفها دلبسته و علاقه مند نمیکند! »

ایشان در ادامه بیانات خود ضمن تذکر به داوطلبان انتخابات به دست کشی از اقدامات نسنجیده ، می افزایند: «نامزدهای محترم توجه داشته باشند: اذهان عمومی را تخریب نکنند. این همه نسبت خلاف دادن به این و آن، تخریب کنندة اذهان مردم است؛ واقعیت هم ندارد؛ خلاف واقع هم هست. بنده که از همة این آقایان اوضاع کشور را بیشتر میدانم و بهتر خبر دارم، میدانم که بسیاری از مطالبی که به عنوان انتقاد دربارة وضع کشور و وضع اقتصاد و اینها میگویند، خلاف واقع است؛ اشتباه میکنند. ان شاءاللَّه اشتباه است.»[62]

رهبر انقلاب همچنین در جمع مردم مریوان بر ضرورت پایبندی کاندیداها به گفتمان اساسی اسلام و انقلاب تاکید نموده و ایشان را از سخنان مورد پسند غربی ها برحذر داشته و می فرمایند: «این که یا مسئولان ما، یا در دوره های انتخابات مثل وضع کنونی، نامزدهای انتخاباتی ما برای جلب توجه دیگران حرفهای غربی ها را تکرار کنند، این هیچ امتیازی محسوب نمی شود. امتیاز این نیست که ما آن چیزی را بگوئیم که غرب می پسندد. اینها کسانی اند که با فکر ایرانی، فکر اسلامی، هویت اسلامی و ایرانی مخالفند.»[63]

پی نوشت ها:

[1]. بیانات پس از مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری حجت الاسلام سید محمد خاتمی 11/5/1380.

[2]. همان.

[3]. بیانات پس از مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری دکتر محمود احمدی نژاد 12/5/1384.

[4]. دیدار با مسئولان وکارگزاران نظام 13/11/1370.

[5]. همان.

[6]. دیدار جوانان قزوین 26/9/1382.

[7]. مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری حجت الاسلام سید محمد خاتمی 11/5/1380.

[8]. مراسم هجدهمین سالگرد ارتحال امام خمینی (ره) 14/3/1386.

[9]. همان.

[10]. دیدار جمعی از مدیران مسئول و سردبیران نشریات دانشجویی 4/12/1377.

[11]. گفت و شنود با میهمانان خارجی شرکت کننده در مراسم دهه فجر 14/11/1370.

[12]. دیدار جمعی از مدیران مسئول و سردبیران نشریات دانشجویی 4/12/1377.

[13]. بیانات در دیدار با مردم قم 19/10/1379.

[14]. بیانات در دیدار با خانواده های شهدا 3/3/1384.

[15]. بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم 11/12/1387.

[16]. همان 22/12/1386.

[17]. بیانات در اجتماع زائران و مجاوران حرم امام رضا (ع) 1/1/1380.

[18]. بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم 22/12/1386

[19]. بیانات پس از مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری دکتر محمود احمدی نژاد 12/5/1384.

[20]. بیانات در دیدار با مردم قم 18/10/1382

[21]. بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم 22/12/1386.

[22]. دیدار با نمایندگان مجلس شورای اسلامی 7/3/1376.

[23]. بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم 25/3/1384.

[24]. همان.

[25]. بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم 22/12/1386

[26]. دیدار با نمایندگان مجلس شورای اسلامی 7/3/1376

[27]. دیدار با دانشجویان بسیجی 5/3/1384.

[28]. دیدار با روحانیون و مبلغان 13/12/1376.

[29]. بیانات در اجتماع زائران و مجاوران حرم امام رضا (ع) 1/1/1388.

[30]. همان.

[31]. بیانات در جمع مردم استان کردستان .22/2/88.

[32]. دیدار با آزادگان 11/7/1369.

[33]. در دیدار با مردم جیرفت 17/2/1384.

[34]. دیدار جمعی از مدیران مسئول و سردبیران نشریات دانشجویی 4/12/1377.

[35]. همان.

[36]. بیانات در صحن جامع رضوی 1/1/1384.

[37]. همان.

[38]. دیدار با مردم پاکدشت 10/11/1383

[39]. همان.

[40]. دیدار با دانشجویان بسیجی 5/3/1384

[41]. اجتماع بزرگ مردم کرمان 11/2/1384.

[42]. همان.

[43]. همان.

[44]. همان.

[45]. همان.

[46]. بیانات در جمع مردم استان کردستان ّ، 22/2/88.

[47]. در اجتماع پرشکوه مردم بیجار، 28/2/88.

[48]. دیدار با پرسنل و فرماندهان ارتش 28/1/1375.

[49]. خطبه های نماز جمعه 28/2/1380.

[50]. همان.

[51]. همان.

[52]. بیانات در اجتماع زائران و مجاوران حرم امام رضا (ع) 1/1/1388.

[53]. همان.

[54]. مراسم شانزدهمین سالگرد ارتحال امام خمینی (ره) 14/3/1384.

[55]. خطبه های نماز جمعه 28/2/1380.

[56].همان.

[57]. همان.

[58]. دیدار با اقشار مختلف مردم 25/3/1384.

[59].همان.

[60]. دیدار مسئولان و کارگزاران نظام 18/7/1385.

[61]. پیام به کنگره عالی حج 29/10/1383.

[62]. بیانات در جمع مردم استان کردستان 22/2/88.

[63]. بیانات در دیدار مردم مریوان، 26/2/88.